Những biểu hiện của ung thư dạ dày
Như phần trên đã trình bày, ung thư dạ dày không bao giờ xuất phát từ một niêm mạc dạ dày lành mạnh. Các yếu tố nguy cơ ngoại sinh gây nên các tổn thương - viêm niêm mạc dạ dày từ nông đến sâu và nặng nhất là viêm teo, di sản týp ruột. Vì vậy, triệu chứng ban đầu là triệu chứng viêm niêm mạc dạ dày rất mơ hồ, không đặc hiệu như: đau âm ỉ vùng thượng vị, ậm ạch khó tiêu, hay đầy bụng, đau bụng có hoặc không phụ Đau bụng, đầy bung là thuộc vào thời tiết hoặc no hay đói.
Những triệu chứng ban đầu của bệnh ung thư dạ dày - Lúc đầu các triệu chứng chỉ thỉnh thoảng mới xuất hiện, dần dần chúng xuất hiện thường xuyên hơn, Càng muộn các triệu chứng càng nặng và kèm theo tình trạng gầy sút cân rõ (mất 5 - 6kg trong vòng 6 tháng), hẹp môn vị (nôn thức ăn sau ăn 2 - 3 giờ hoặc nôn thức ăn bữa trước), sờ thấy u vùng thượng vị, nôn ra máu, đại tiện phân đen hoặc sờ thấy hạch thượng đòn trái...
Vì vậy, cần thận trọng với chẩn đoán lâm sàng: viêm niêm mạc dạ dày hay đau đạ dày, hội chứng dạ dày tá tràng... mà không được chẩn đoán nội soi sinh thiết. Rất nhiều bệnh nhân “tự chữa” hoặc được chữa bởi các bài thuốc dân gian” với các chẩn đoán trên. Đây là một sai lầm nguy hiểm. Ngoài ra, bệnh nhân ung thư dạ dày thường có triệu chứng thiếu máu ngày càng rõ như: da xanh, niêm mạc nhợt do chảy máu từ khối u.
Phát hiện và chẩn đoán ung thư dạ dày
Những quốc gia có tỉ lệ mắc ung thư dạ dày cao nhưng có tiềm lực kinh tế tốt như: Nhật Bản, Hàn Quốc sàng lọc phát hiện “ung thư dạ dày sớm” được đưa vào chương trình mục tiêu quốc gia. Nhờ vậy, tỉ lệ tử vong được cải thiện rõ rệt trong vòng 20 - 30 năm vừa qua. Với “ung thư dạ dày sớm” - tức là ung thư mới chỉ ở lớp niêm mạc hoặc mới chỉ giới hạn ở lớp dưới niêm mạc mà không quan tâm đã có di căn hạch bạch huyết hay chưa thì tỉ lệ chữa khỏi đạt tới trên 95%. Trong khi tỉ lệ ung thư dạ dày sớm” ở các nước này được phát hiện đạt tới 65 - 70% ung thư dạ dày nói chung thì ở Việt Nam con số này chỉ là 15 - 20% (theo các báo cáo của các bệnh viện lớn). Phần còn lại đến viện đã ở giai đoạn không sớm, khiến cho việc điều trị rất phức tạp mà kết quả vẫn rất hạn chế. VN Phát hiện “ung thư dạ dày sớm” chỉ có thể thực hiện được nhờ sự trợ giúp của nội soi dạ dày ống mềm. Những người có hội chứng dạ dày tá tràng, viêm dạ dày mãn tính, đau bụng mãn tính, nhất là khi có các yếu tố nguy cơ kể trên không được “tự động” điều trị khi chưa có kết luận của nội soi dạ dày tá tràng.
Hiện nay, các bệnh viện đa khoa tỉnh và nhiều trung tâm y tế huyện đã được trang bị hệ thống nội soi dạ dày ống mềm, tuy nhiên chất lượng chẩn đoán còn hạn chế. Vấn đề tập huấn nâng cao khả năng chuyên môn cho các bác sĩ nội soi cũng đã và đang được các bệnh viện tuyến trên quan tâm. . Nhà Nhận định tổn thương ung thư dạ dày giai đoạn sớm qua nội soi ống mềm không đơn giản, nhất là sinh thiết đúng tổn thương luôn yêu cầu các bác sĩ có kinh nghiệm. Nhiều trường hợp còn cần phải phối hợp với nội soi có nhuộm màu niêm mạc dạ dày mới có thể sinh thiết đúng tổn thương...
Khi tổn thương đã rõ, trung bình bác sĩ nội soi cũng phải bấm sinh thiết 6 - 8 mảnh bệnh phẩm, khi tổn thương còn nghi ngờ phải bấm 10 - 12 mảnh mới đủ để kết luận CÓ ung thư không và ung thư giai đoạn mấy. Tuy nhiên, việc mô tả tổn thương của bác sĩ nội soi cũng vô cùng quan trọng. Tổn thương ung thư thường có bờ gồ cao, nham nhở, khi chạm dễ chảy máu, đáy ổ loét thường có chất hoại tử, xung quanh ổ loét là một vùng nhiễm cứng. Ở bệnh nhân Việt Nam, ổ loét thường gặp ở vùng 1/3 dưới (vùng hang môn vị và bờ cong nhỏ dạ dày).
Chỉ có khoảng 15 - 20% gặp 1/3 giữa và 1/3 trên của dạ dày - nơi mà Các bác sĩ nội soi phải có kinh nghiệm mới quan sát và sinh thiết được, đặc biệt là vùng nối dạ dày với thực quản.
Hiện nay, một số trung tâm y tế lớn của ta đã được trang bị máy nội soi ống mềm siêu âm. Với thiết bị này, ngoài việc quan sát được các tổn thương như trên, siêu âm cho phép quan sát được vùng bị tổn thương rộng bao nhiêu, đặc biệt sâu vào từng lớp của thành dạ dày. Cũng nhờ có siêu âm các hạch bạch huyết, các tạng xung quanh dạ dày như: tụy, gan, đại tràng... tế bào ung thư xâm nhập được quan sát. Vì thế, có thể qua nội soi siêu âm, người bác sĩ có thể xếp được giai đoạn của bệnh ung thư dạ dày.
Các giai đoạn của ung thư dạ dày
Sau khi nội soi sinh thiết hoặc nội soi siêu âm sinh thiết mảnh bệnh phẩm được gửi đến các bác sĩ mô bệnh học xử lí qua các khâu chuyên biệt rồi làm thành các tiêu bản và nghiên cứu dưới kính hiển vi. Kết luận của mô bệnh học được coi là “tiêu chuẩn vàng”. Chỉ những bệnh nhân được “mô bệnh học” xác định là ung thư mới được coi là mắc bệnh ung thư.
Bệnh nhân được đánh giá toàn diện xem hạch bạch huyết xung quanh dạ dày, các tạng như: gan, tụy, đại tràng, phổi, não, xương có bị ung thư xâm lấn hay di căn không bằng các phương pháp như: siêu âm ổ bụng, CT Scanner, MRI... Dựa trên các dữ liệu đó người ta xếp ung thư dạ dày từ sớm nhất đến muộn nhất làm 5 giai đoạn: 0, I, II, III và IV theo bảng xếp giai đoạn của tổ chức chống ung thư quốc tế (UICC). Để đáp ứng yêu cầu “cá thể hóa” điều trị, người ta còn chia nhỏ thành các giai đoạn nhỏ hơn như: la, Ib; lla, IIb... Ứng với mỗi giai đoạn đó có một phác đồ điều trị riêng.
Hiện nay có nhiều bảng phân giai đoạn cùng tồn tại và cùng được ứng dụng. Trên lâm sàng, bảng xếp giai đoạn của Dukes cải tiến được ứng dụng nhiều ở Việt Nam. Theo bảng phân loại này, ung thư dạ dày có 4 giai đoạn A, B, C, D. Giai đoạn A khi tế bào ung thư xâm lấn lớp niêm mạc hoặc đã đến lớp dưới niêm mạc, giai đoạn B khi xâm lấn đến lớp thanh mạc nhưng chưa có di căn hạch. Giai đoạn C không cân xem xét ung thư xâm lấn đến lớp nào nhưng đã có hạch di căn. Giai đoạn D cũng không cần xem xét ung thư xâm lên đến đâu, có di căn hạch chưa, nhưng đã có di căn xa (gan, phổi, xương, não) một ổ hay nhiều ổ.
