Các cách điều trị và phòng bệnh ung thư vú

Tổng quan về điều trị ung thư vú

Bộ mặt ung thư vú thay đổi theo hướng tích cực không chỉ nhờ sàng lọc, chẩn đoán phát hiện ung thư vú sớm mà phương thức điều trị đã thay đổi cơ bản làm cho kết cục của nó cũng thay đổi ngoạn mục. Trước hết, ung thư vú là bệnh toàn thân thay vì trước đây coi ung thư vú là bệnh của tuyên vú. Điều trị lấy sự phối hợp điều trị tại chỗ, tại vùng và toàn thân làm cốt lõi. Tuỳ vào giai đoạn bệnh mà xác định biện pháp nào là chính, biện pháp nào là bổ trợ. Với ung thư vú CÓ 4 phương pháp được ứng dụng với vai trò bổ trợ cho nhau rất mật thiết, đó là: phẫu thuật, xạ trị, hoá trị và sinh học điều trị. 

Phẫu thuật điều trị ung thư vú 

Phẫu thuật điều trị ung thư vú có lịch sử lâu đời nhất trong các lĩnh vực ngoại khoa nói chung và ngoại khoa ung thư nói riêng. Từ quan điểm ung thư vú là bệnh của tuyến vú nên phẫu thuật cực lớn mang chính tên tác giả, phẫu thuật Halsted (William Stewart) ra đời vào thập kỷ cuối của thế kỷ 19. Và phẫu thuật này thống trị cho đến những năm1970, khi khẳng định ung thư vú là bệnh toàn thân nó mới bị thay thế bởi phẫu thuật nhỏ hơn, phẫu cắt tuyến vú cải biên mang tên Patey. Gần đây, ở các nước phát triển nhờ sàng lọc, phát hiện sớm ung thư vú nên phẫu thuật cắt u (lumptectomy) hoặc cắt 1/4 bảo tồn tuyến vú phối hợp xạ trị tại chỗ cũng dần thay thế phẫu thuật cắt tuyến vú cải biên Patey. Nhưng ở Việt Nam, tỉ lệ bảo tồn mới chỉ đạt khoảng 10% vì nó phụ thuộc vào kích thước khối u (nhỏ hơn 5cm nhưng trên một tuyến vú đủ lớn, mà kích thước tuyến vú phụ nữ Việt Nam khá khiêm tốn). Vấn đề phẫu thuật vét hạch nách hệ thống trong ung thư vú cũng đã thay đổi căn bản mới chỉ trong vòng 5 năm gần đây, nhờ hiểu biết và ứng dụng tìm kiếm, kiểm tra hạch cửa (hạch gác - Sentinel lymphnod). Chỉ vét hạch nách hệ thống khi hạch cửa bị di căn. Điều này đã mang lại lợi ích to lớn hơn cho bệnh nhân khi được phát hiện ung thư vú sớm vì tỉ lệ phù tay bạch 
huyết (big arm syndrome) sau vét hạch nách là khá cao (20%). Hội chứng này làm cho chất lượng sống của người bệnh sau điều trị giảm đi đáng kể.  

Cắt bỏ vú triệt để sửa đổi 

Để bảo tồn tuyến vú, người ta điều trị hoá chất bổ trợ trước mổ cho những khối u có thể lớn hơn 5cm mà tuyến vú đủ lớn và lâm sàng không sờ thấy hạch nách. Tại Việt Nam, phẫu thuật bảo tồn tuyến vú áp dụng chủ yếu với khối u trên dưới 3cm và không sờ thấy hạch nách. Một số trường hợp khi bệnh nhân đến viện quá muộn, khối u xâm lấn da gây vỡ, chảy máu, mủ hôi thối hoặc u quá to gây đau đớn mà lại có di căn xa (giai đoạn IV) phẫu thuật sạch sẽ để cải thiện phần nào chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Phẫu thuật này không có chỉ định vét hạch nách. Phẫu thuật tạo hình sau cắt tuyến vú cũng đang phát triển ở nhiều trung tâm điều trị ung thư lớn. Có thể tạo hình một thì, tức là cắt tuyến vụ và tạo hình tuyến vú được thực hiện trong cùng một cuộc mổ hoặc hai thì tức là khi điều trị ung thư vú đã hoàn chỉnh mới làm phẫu thuật tạo hình. 

Xạ trị trong ung thư vú 

Là một vũ khí không thể thiếu trong điều trị ung thư vú. Tất cả những bệnh nhân mổ lấy u hoặc cắt 1/4 bảo tồn tuyến vú bắt buộc điều trị xạ bổ trợ sau mổ. Một số trung tâm lớn người ta còn xạ trị tại chỗ trên bàn mổ cho những trường hợp này mà kết quả rất đáng khích lệ. Những trường hợp u to và có di căn hạch nách phải làm phẫu thuật cắt tuyến vú cải biên (phẫu thuật Patey) đều phải được xạ trị sau mổ diện cắt tuyến vú và vùng nách. Những trường hợp u to xâm lấn thành ngực (cơ ngực bé và cơ gian sườn) có thể phải hoá xạ trị tiền phẫu, thậm chí xạ trị đơn thuần. 

Hoá trị trong ung thư vú 

Từ khi quan niệm ung thư vú là bệnh toàn thân được chấp nhận, vai trò của hoá trị đã được thừa nhận một cách mặc định. Giai đoạn O là giai đoạn duy nhất không cần hoá chất cũng như xạ trị trước và sau mổ. Khi đã có hạch di căn thì hoá trị là bắt buộc không phụ thuộc vào kích thước khối u. Khi thụ thể nội tiết ER và PR (-) mà HER-2/Neu 3(+) hay cả 3 âm tính đều phải hoá chất bổ trợ sau mổ. U to 4 - 5cm mà không sờ thấy hạch nách cần hoá chất bổ trợ hoá chất trước mổ để có thể mở bảo tồn tuyến vú. Giai đoạn III và IV hoá trị là bắt buộc có thể cả trước và sau mổ. Những thuốc hoá chất có hiệu lực cho đến nay rất tiếc chỉ có thể đếm trên đầu ngón tay. Sự phối hợp giữa các thuốc làm tăng hiệu lực của hoá trị. Tuy vậy, hoá trị đã cứu sống được rất nhiều bệnh nhân và kéo dài cuộc sống của nhiều bệnh nhân khác. 

Sinh học trị liệu ung thư vú 

Điều trị ung thư vú là một ví dụ điển hình về sự phối hợp điều trị đa mô thức giữa tại chỗ, tại vùng, toàn thân và các phương pháp phẫu thuật, hoá trị, xạ trị, và sinh học điều trị. Trong rất nhiều năm nghiên cứu và trên rất nhiều bệnh ung thư khác nhau, điều trị sinh học trong ung thư vú thu được kết quả đáng khích lệ nhất. Trước hết, điều trị nội tiết là vũ khí quan trọng được ứng dụng trên toàn cầu và mang lại lợi ích không thể phủ nhận cho bệnh nhân ung thư vú. Những bệnh nhân ung thư vú thể ống xâm nhập trước tuổi mãn kinh có tình trạng thụ thể nội tiết ER và/hoặc PR (+) nếu hạch nách chưa có di căn, HER-2/Neu (-) sau khi mổ tại chỗ (cắt tuyến vú cải biên hoặc phẫu thuật bảo tồn có hoặc không vét hạch nách) và xạ trị, điều trị nội tiết bằng cắt buồng trứng nội hoặc ngoại khoa rồi dùng nội tiết bậc một hay bậc hai. Nếu HER-2/Neu (+) phối hợp nội tiết như trên với kháng thể đơn dòng, điều trị trúng đích bằng Trastuzumab (Herceptin). Nếu cả 3 ER, PR và HER-2/Neu (-) thì phải điều trị hoá chất bổ trợ. Trong mọi trường hợp khi đã có hạch bị di căn bắt buộc phải điều trị hoá chất bổ trợ. Nội tiết và kháng thể đơn dòng được chỉ định khi ER và/ hoặc PR và HER-2/Neu (+). Nếu đã mãn kinh, điều trị nội tiết vẫn cần thiết, chỉ khác là không phải cắt buồng trứng. 

Điều trị ung thư vú trong những năm gần đây đã thu được những thành tựu rất to lớn. Cùng với chiến dịch sang lọc phát hiện sớm ung thư vú được triển khai ở nhiều quốc gia và điều trị có kết quả cao đã làm cho số người sống sau điều trị ung thư có tuổi lại đang là mối quan tâm của nhiều nước phát triển trên thế giới.  

Phòng bệnh ung thư vú

Các yếu tố nội sinh và những yếu tố nguy cơ nói chung khó thay đổi nhưng có một số có thể thay đổi như: nên có con và đừng có con quá muộn, nên cho con bú 24 tháng... Những yếu tố về gien, về gia đình cần thông báo sớm cho bác sĩ. 

Phần lớn các yếu tố ngoại sinh do thói quen tạo nên có thể thay đổi được như: uống rượu bia, không hoạt động thể lực, dùng thuốc tránh thai đường uống kéo dài, thuốc nội tiết thay thế, chế độ ăn uống, chống béo phì... (Xem phần các yêu tố nguy cơ) có thể chủ động đề phòng ung thư vú, làm giảm gánh nặng bệnh tật cho xã hội, cho chính bản thân mỗi gia đình và mỗi cá nhân.