Các triệu chứng và phương pháp sàng lọc ung thư cổ tử cung thường gặp

Giai đoạn sớm, ung thư cổ tử cung diễn biến âm thầm và chậm chạp, nhiều khi không có triệu chứng. Giai đoạn muộn hơn có thể thấy ra máu âm đạo bất thường, đặc biệt ra máu sau khi giao hợp. Giai đoạn muộn hơn có thể đau vùng bụng dưới, đau khi giao hợp, đau lưng, đau chân, phù chân do chèn ép và thường gặp là sút cân... Nhưng đã có triệu chứng thì bệnh đã ở giai đoạn muộn, việc điều trị gặp nhiều khó khăn mà kết quả không được tốt. Hơn nữa HPV và các tổn thương do chúng gây nên trong quá trình hình thành ung thư cổ tử cung nên các nước phát triển và nhiều nước đang phát triển đã áp dụng chiến thuật sàng lọc phát hiện, điều trị ngay từ những tổn thương CINT đến ung thư tại chỗ và các giai đoạn sớm ung thư cổ tử cung.

Theo hướng dẫn 2010 của châu  u, sàng lọc nên bắt đầu từ lứa tuổi 20 - 30 nhưng không nhất thiết là trước 25 hay 30 tuổi mà điều đó phụ thuộc vào tỉ lệ mắc bệnh cao hay thấp và khả năng nguồn lực của quốc gia đó. Thí dụ, ở Mỹ chỉ có 0,1% ung thư cổ tử cung có tuổi < 20 nên họ bắt đầu sàng lọc từ tuổi đó.

Các phụ nữ có những yếu tố nguy cơ cao như: quan hệ tình dục sớm, có con trước 17 tuổi, gái mãi dâm và hút thuốc lá thì phải được sàng lọc sớm hơn. Các phương pháp sàng lọc bao gồm 3 bước: 

Bước 1: Thủy nghiêm Pap (Pap test) hay nhuộm tế bào bong theo Pap 

Phương pháp yêu cầu trang thiết bị không đắt tiền, một chiếc kính hiển vi quang học, một bộ dụng cụ khám phụ khoa thông thường, một hộp que lấy tế bào, lam kính và thuốc CỐ định, thuốc nhuộm. Nhưng quan trọng là bác sĩ phải được đào tạo để thực hiện các bước trên. Thử nghiệm Pap đã cho ta biết sơ bộ các tổn thương từ CINT đến CIN III, ung thư tại chỗ. Quan trọng hơn khi thử nghiệm Pap dương tính, bệnh nhân được chuyển sang phương pháp “soi cổ tử cung”. 

Bước 2: Soi cổ tử cung 

Sau khi quan sát bằng mắt thường, cổ tử cung được quan sát bằng máy soi với độ phóng đại cao, các tổn thương nhờ vậy cũng được đánh giá chính xác dù là rất nhỏ. Các tổn thương có thể chỉ là điểm trọt nông, loét trợt hay những nu sùi... Những trường hợp không rõ hoặc nghi ngờ cổ tử cung còn được nhuộm bằng thuốc xanh hay axít acetic, lúc này những thương tổn dù rất nhỏ cũng được quan sát rõ dưới máy soi. Với các hình ảnh quan sát được, máy soi cho phép chụp ảnh để làm tư liệu theo dõi và bác sĩ quyết định sinh thiết đơn thuần hay sinh thiết phối hợp điều trị một cách chính xác. 

Bước 3: Sinh thiết để chẩn đoán mô bệnh học 

Vị trí sinh thiết được hướng dẫn bởi máy soi cổ tử cung. Mảnh sinh thiết được các bác sĩ mô bệnh học xử lí và cho kết luận cuối cùng. Tổn thương được xếp độ như ta đã biết: CIN I, II, III, ung thư tại chỗ hay đã là ung thư xâm lấn. 

Bước 4: Xử trí các tổn thương nhẹ và tiền ung thư cổ tử cung 

Tổn thương CIN I: không cần xử lí vì hầu hết tự khỏi sau 12 tháng hoặc 24 tháng. Bệnh nhân được theo dõi tiếp bằng thử nghiệm Pap hàng năm. 

Tổn thương CIN II và CIN III cần được điều trị bằng phương pháp tiêu diệt tại chỗ bằng đông điện, áp lạnh (Cryosurgery) hoặc đốt Lasser. Tổn thương có thể được lấy bỏ hoàn toàn bằng thủ thuật LEEP, sinh thiết lấy gọn sau đó cầm máu bằng đông điện. Nếu CIN III mà diện rộng có thể khoét chóp cổ tử cung. 

Ung thư tại chỗ được điều trị bằng thủ thuật khoét chóp cổ tử cung nếu bệnh nhân có điều kiện theo dõi và nhất là còn có nguyện vọng sinh con. Nếu bệnh nhân không có điều kiên theo dõi và không còn nguyện vọng sinh thêm con có thể phẫu thuật cắt tử cung bảo tồn buồng trứng. Phải nhớ rằng, sau khi các tổn thương CIN II, CIN II và ung thư tại chỗ được điều trị như trên, nếu bệnh nhân tái nhiễm HPV thì vẫn nằm trong đối tượng phải sàng lọc như chưa được điều trị. Và khả năng tái nhiễm vẫn cao nếu hoạt động tình dục vẫn như trước đây, đặc biệt an toàn tình dục không được đảm bảo.