Biểu hiện của ung thư vú
Ung thư vú có thời kỳ “tiền lâm sàng” kéo dài tới 8 - 10 năm, thời gian để một tế bào ung thư vú đầu tiên trở thành một khối u có đường kính 1cm (tương đương 1 tỷ tế bào) để Có thể sờ thấy. Thời kỳ này thường phải “khám sàng lọc mới phát hiện được. Từ 1cm thành khối u có đường kính 2cm chỉ Cần 4 tháng, đây là thời gian cả bệnh nhân và thầy thuốc có thể phát hiện được bằng sờ nắn, khám tuyến vú đúng quy cách. Từ khối u có đường kính 2cm phát triển thành 4cm cần thời gian ngắn hơn nữa tuỳ thuộc Có bao nhiêu % tế bào ung thư tham gia vào quá trình phân chia (quá trình nhân đôi). Và các nhà nghiên cứu cho rằng, tế bào ung thư phân chia theo hàm số mũ. 80 - 90% bệnh nhân ung thư vú phát hiện có u. Khi khối u to xâm lấn xuống sâu vào cơ thành ngực, thành ngực làm khối u cố định không di động được khi thăm khám.
Khối u ở xung quanh núm vú sẽ kéo tụt núm vú. Khối u xâm lấn ra ngoài da dính vào da làm da thay đổi màu da hoặc hình “sần da cam”. Ung thư vú thể viêm gây tình trạng xưng, nóng, đỏ, đau một vùng hay toàn bộ tuyến vú. “Thể” này có tiên lượng rất nặng, có thể tử vong trong một vài tháng nếu không được điều trị đúng phương pháp. Ngoài ra, rất Có thể phát hiện tình trạng chảy dịch núm vú, đặc biệt dịch màu hồng hoặc dịch máu. Trong một số trường hợp xuất hiện hạch nách. Có một số trường hợp u vú có thể nhỏ nhưng hạch nách khá to gây chèn ép thần kinh, gây đau dọc mặt trong cánh tay lan xuống ngón tay. Có trường hợp sờ thấy hạch dọc mặt trong cánh tay. Những trường hợp đến muộn, khối u to xâm lấn da gây vỡ, chảy dịch, máu ra ngoài. Có một Số trường hợp di căn xương gây đau xương vùng di căn), di căn phối (ho máu, tức ngực)... ngay khi được chẩn đoán ung thư vú. Nói chung, khi phát hiện ung thư vú với các triệu chứng lâm sàng nghèo nàn thì tiên lượng tốt hơn khi các triệu chứng lâm sàng đầy đủ và phong phú.
Sàng lọc và chẩn đoán ung thư vú
Những bệnh ung thư có thời gian tiền lâm sàng càng dài (tức là thời gian ung thư chưa có triệu chứng hay biểu hiện lâm sàng) thì vai trò của sàng lọc càng quan trọng. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp phát hiện được nhờ sàng lọc đều là giai đoạn sớm vì cũng có một số ít trường hợp di căn đã xảy ra ngay từ thời kỳ tiền lâm sàng.
Sàng lọc phát hiện sớm ung thư vú | Tất cả các nước phát triển có tỉ lệ mắc ung thư vú cao đều có chương trình sàng lọc phát hiện sớm ung thư vú. Biện pháp sàng lọc tốt là biện pháp có chi phí thấp mà hiệu quả phải cao, tỉ lệ dương tính giả (bị phát hiện nhầm là ung thư) và tỉ lệ âm tính giả (có ung thư mà bị bỏ sót) đều phải thấp. Biện pháp càng đơn giản, càng ít tai biến, biến chứng càng tốt. Nhờ phát hiện được ung thư ở giai đoạn sớm mà bệnh được chữa khỏi với các biện pháp đơn giản hơn, ít tốn kém hơn... Nhờ vậy, tuy ung thư vú có chiều hướng gia tăng nhưng tỉ lệ tử vong lại có xu hướng ổn định và được cải thiện ở các quốc gia đó. Có nhiều phương pháp sàng lọc được áp dụng tuỳ theo tình trạng kinh tế, lứa tuổi thọờng mắc bệnh ở mỗi quốc gia.
Vị khám sàng lọc, trang bị máy móc và nhân lực còn nhiều khó khăn. Tăng cường tuyên truyền giáo dục sức khoẻ cộng đồng, khám sức khoẻ, trong đó khám vú định kỳ, hướng dẫn tự khám vú là các biện pháp quan trọng để phát hiện sớm ung thư vú. Các biện pháp này rất có giá trị giữa 2 kỳ khám sàng lọc. Tuy vậy, X-quang không thể thiếu trong sàng lọc ung thư vú vì khi đã sờ thấy u thì giá trị sàng lọc đã giảm đi khá nhiều.
Cách phát hiện sớm ung thư vú
Tự khám vú là biện pháp quan trọng để phát hiện sớm ung thư vú. Tại Hoa kỳ, chụp X-quang sàng lọc ung thư vú cũng như bác sĩ đọc phim X-quang sàng lọc ung thư vú phải được FDA cấp phép và thực hiện theo một luật riêng. Cần phải chú ý, sàng lọc bằng X-quang cho phụ nữ trẻ có tuyến vú chắc, người bị tuyến vú xơ hoá, phụ nữ có tuyến vú to (khối lượng tuyến và tổ chức mỡ lớn) luôn có tỉ lệ âm tính giả cao. Nhờ có chương trình sàng lọc quốc gia mà hàng năm UK đã giảm được 1300 phụ nữ chết mỗi năm và 1/3 SỐ ung thư vú được phát hiện sớm nhờ sàng lọc. Gần đây, X-quang vú được cải thiện bởi kỹ thuật số hoá, cắt lớp 3D đã làm cho hình ảnh nét hơn giúp nâng cao tỉ lệ chính xác hơn. Những trường hợp nghi ngờ có thể ghi hình bằng kỹ thuật MRI hoặc PET/CT. Nhờ những tiến bộ đó mà tỉ lệ ung thư vú sớm ngày càng được phát hiện nhiều hơn, nhiều phụ nữ được cứu sống hơn. Nhưng chưa có nghiên cứu nào khẳng định các nhận định đó. I Lứa tuổi được sàng lọc tuỳ thuộc vào mỗi quốc gia dựa vào lứa tuổi thường gặp. Ở Mỹ, tuổi bắt đầu sàng lọc là 43, ở Việt nam tuy chưa có chương trình sàng lọc quốc gia ung thư vú nhưng tuổi bắt đầu phải quan tâm là 40. Những trường hợp đặc biệt có thể phải sàng lọc sớm hơn, thậm chí sàng lọc gien nếu mẹ, chị em gái bị ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng. Các gien được sàng lọc thường là BRCA1, BRCA2 và P53. Tốt nhất nếu gia đình có người bị ung thư vú thì dựa vào vị trí đột biến gian của người đó mà sàng lọc cho đối tượng cần thiết sẽ cho kết quả nhanh, chính xác và tiết kiệm hơn. Sàng lọc ung thư vú ở các nước phát triển đã làm cho bộ mặt lâm sàng ung thư vú thay đổi rất khác xưa.
